100209 viewsTeleskop aynası yapımı için öncelikle ayna olarak kullanacağımız bir cama ve alet olarak kullanacağımız aynı çapta bir başka cama ihtiyaç duyacağız.
Ayrıca üzerinde çalışacağımız bir çalışma tezgahı, altında kaymaz örtü, su püskürtme kabı ve kağıt havlu da gerekli.
|
|
099207 viewsAlet olarak kullanacağımız şey illaki cam olması gerekmez. Ayna ile aynı çapta olması şartı ile, alçı disk üzerine yapıştırılmış seramik, demir disk, granit mermer gibi çok çeşitli malzemelerden de yapılabilir. Ancak küçük çapta yapılacak aynalar için en uygun ve ucuz olan alet, cam alettir.
|
|
098201 viewsAşındırma işlemine başlamadan önce ayna ve alet olacak camların kenarları zımpara taşı ile pahlanmalıdır.
Bu işlem, camın kırılmaması için yapılır. Pahlama işi zımpara taşını 45 derece tutarak ve aralıklar ile camı çevirerek çepeçevre çevresinin aşındırılması ile oluşur.
Ayna yapımı sırasında bu kenarlar aşınma sonucunda tekrar keskin hale gelebilir. Sürekli kontrol edilerek kenarlar tekrar tekrar pahlanabilir. Bu işlem mutlaka su ile yapılmalıdır.
|
|
097211 viewsAyna yapımında kullanılacak tüm aşındırıcı malzemeler yeteri miktarda aşındırıcı seti içinde mevcut.
|
|
096207 viewsKaba aşındırma işlemi sırasında kullanılacak aşındırıcı malzemeler.
|
|
095197 viewsAşındırma işlemine ilk önce, en kalın tanecik büyüklüğü olan 80 grit aşındırıcı ile başlıyoruz.
Bir miktar aşındırıcı döktükten sonra mutlaka bir su püskürtücüsü ile ıslatıyoruz.
DİKKAT !!! Eğer ıslatmadan aşındırma yaparsak, buradan çıkan aşındırıcı ve cam tozlarını solumak SİLİKOSİZ denilen hastalığa neden olabilir. Aşındırma sırasında aşındırıcı ve cam az miktarda ıslandığında bu sorun ortadan kalkar. Tedbir için iş eldiveni ve maske takılması önerilir.
|
|
094201 viewsAz miktarda aşındırıcı koyup biraz ıslattıktan sonra ayna olacak cam üstte olacak şekilde merkez üstü merkez ileri geri % 40 - % 50 taşırarak ve 10 - 15 hareket sonunda çalışma tezgahını 20 - 30 derece çevirerek aşındırmaya başlamış oluruz.
|
|
093196 viewsZaman içinde aşındırma sesi azalacak, aşındırıcılar ve cam tozu çamur haline gelecek. O zaman ayna ve alet bir kap içinde yıkanıp, tekrar çalışma tezgahına konup bir sonraki aşındırma seansına geçilir. Buna WET adı verilir.
|
|
092196 viewsAyna ve alet karışmaması için, camların kenarlarına boyası çabuk çıkmayan bir kalem ile yazılması ve birbirine devamlı olarak bakacak yüzeylerin ok işareti ile işaretlenmesinde fayda var. Bir süre sonra hangi camın ayna, hangisinin alet olduğu karışabiliyor.
|
|
091205 viewsAyna istenilen derinliğe ulaşıncaya kadar 80 grit ile çalışma devam eder.
Derinlik ölçmek için hırdavatçılarda bulabileceğiniz bir kompratör saatini, tercihan 20 x 20 x 200 mm ebatlarında alüminyum bir çubuk üzerine açılan bir delik içine takarak yapabilirsiniz.
Böyle bir aparat yaptıktan sonra, düz bir zemin üzerinde ( ayna olarak aşınan camın arka yüzeyi olabilir ) sıfırlamak gerekir. Saatin dışında görülen siyah kadran hareketli olup ibre " 0 " ile çakışana kadar çevrilir.
Her bir çizgi 0,01 mm dir. İbre bir tur attığında 1 mm derinlik ölçmüş olunur. Saat üzerinde siyah ( büyük ) ve kırmızı ( küçük ) rakamlar vardır. Derinlik ölçerken kırmızı rakamlar okunur.
|
|
090200 viewsPeki, aynanın derinliği ne kadar olmalı ?
Bunun için sagitta ( derinlik ) formulü var. Aynanın çapına ve odak uzaklığına göre derinlik değişir.
Örneğin: Teleskop yapım setinin dizaynı, odak uzaklığı 1050 mm' ye göre yapıldı.
Buna göre olması gereken derinlik hesabı;
150 x 150 = 22.500 / 16 = 1.406,25 / 1.050 = 1,34 mm
Aynanın derinliğini 1,34 mm yapmamız gerekir.
|
|
089199 viewsİstenilen derinliğe gelinceye kadar ayna üstte olacak şekilde aşındırmaya devam edilir. Zaman zaman derinlik ölçülerek kontrol edilir.
Eğer istenilen derinlik geçilmiş ise, aynayı alta aleti üste alarak çalışılır. Bu şekilde kenarlar aşınır ve aynanın ortası sığlaşmaya başlar. Böylelikle kimi zaman ayna altta, kimi zaman ayna üstte çalışarak derinlik kontrol altında tutulur.
İstenilen derinliğe geldikten sonra çalışma tezgahı güzelce yıkanarak 120 grit aşındırıcıya geçilir. Kap içindeki temizleme suyu da yenilenir. Camların yıkandığı ve içinde aşındırıcı taneciklerinin olduğu suyu kesinlikle lavaboya dökmeyin. Giderlerin tıkanmasına yol açabilir. Bahçeye, toprağa dökmenizde bir sakınca yoktur. Su kabının içi güzelce temizlendikten sonra durulanabilir. Sonra tekrar su koyup bundan sonraki aşınırıcı ile oluşan yıkamalarda kullanılır.
Her grit değiştiğinde su kabı ve çalışma tezgahı iyice temizlenmelidir. Aksi halde bir önceki çalışmadan kalan tanecikler camı çizebilir.
Bundan sonra her bir grit ile 30 dk. çalışmak yeterlidir. Bu çalışma süresi içerisinde 20 dk. ayna üstte 10 dk. ayna altta çalışılırsa derinlik değişmeden kalabilir. Yine de sık sık ölçmekte fayda var.
30 dk. 120 grit çalışıldıktan sonra 180 grite, ondan sonra da 280 grite geçilir.
280 grit de bittikten sonra kaba aşındırma bitmiş olur.
|
|
088193 viewsİnce aşındırma sırasında kullanılacak aşındırıcılar.
|
|
087198 viewsİnce aşındırma sırasında kullanılan aşındırıcılar oldukça küçük olduğu için bir su şişesinin içinde çok az su konularak çalkalanıp ayna üzerine dökülmesinde fayda var. Böylece tüm aşındırıcılar yüzeye daha kolay yayılıyor.
600, 800 ve 1000 grit aşındırıcılar sırayla 30 ar dk. çalışılarak tamamlanır.
Her grit değişiminde çalışma tezgahı yıkanmalı ve su değiştirilmelidir.
İnce aşındırma sırasında da her gritte 20 dk. ayna üstte ve 10 dk. ayna altta olmak suretiyle 30 ar dk. çalışılmalıdır.
Tıpkı en başında olduğu gibi bu aşamanın sonuna kadar merkez üstü merkez ve % 40 - % 50 taşırma yaparak ve 10 - 15 hareket sonunda yaklaşık 30 derece çevirerek devam edilirse aynada küresel bir yüzey elde edilmiş olur.
|
|
086191 viewsİnce aşındırma bittikten sonra sıra cilalamaya gelmiştir.
Cilalama ve biçimlendirme işlemini Seryum Oksit ile yapacağız. Pet şişenin içine seryum oksit ve az miktarda su koyarak ince kıvamlı bir karışım elde edeceğiz.
Cilalama sırasında " Optik Reçine " dediğimiz malzemeyi kullanacağız. Optik reçine, kara sakız, çam reçinesi, balmumu ve terebentin' den oluşan bir karışımdır.
Önce alet olarak kullandığımız camın aşınan, dışbükey olmuş yüzeyine optik reçineyi eriterek dökmemiz gerekiyor. Kalıp olarak kullanacağımız aletin kenarlarını yağlı kağıt ile sıkıca sarıp, etrafını bantlıyoruz. Sıcak optik reçine bunun içine dökülecek.
|
|
085188 viewsOptik reçineyi bundan sonra bir daha kullanamayacağımız bir cezve yada buna benzer bir kap içinde çok kısık ateşte yavaşça eritiyoruz.
Reçine eritme işinin açık havada yapılması daha iyi olur.
Erime sırasında çıkan duman çoğu kişiyi rahatsız edebilir.
|
|
084182 viewsReçine iyice eriyip akışkan bir hale geldikten sonra aletin üzerine dökülür. Yaklaşık 1 - 1,5 cm. kadar yükseklik yeterlidir.
|
|
083176 viewsAletin üzerine dökülen optik reçinenin soğuması beklenir.
|
|
082182 viewsOptik reçine iyice katılaşmadan, sakız kıvamında iken, kenardaki yağlı kağıt sökülür. Eğer bu kağıt sökülmüyorsa biraz daha beklemek gerekir.
|
|
081185 viewsOptik reçine tam olarak sertleşmeden kanallar açılması gerekir. Bu yüzden bu an biraz kritiktir. Yazın daha geç soğur, kışın daha çabuk. Bu yüzden reçine soğumaya başladığında sık sık kontrol edilmesi gerekir.
|
|
080185 viewsOptik reçine tam soğumadan kanallar açılması gerekir.
|
|
079192 viewsAynanın çukur yüzeyine daha önceden hazırladığımız seryum oksit - su karışımınından bir miktar döküyor ve ayna yüzeyine yaydırıyoruz.
|
|
078189 viewsSeryum oksit ile kaplanmış aynamın yüzeyini, kanalları açılmış ve hala sakız kıvamında olan optik reçinenin üzerine kapatıyoruz.
Böylelikle optik reçinenin yüzeyi aynanın yüzeyi ile uyumlu hale gelecek.
Ayana ile optik reçine arasında seryum oksit olduğu için reçine cama yapışmayacak.
|
|
077183 viewsOptik reçine iyice soğuyup katılaşana kadar aynanın üzerine bir miktar ağırlık konulmasında fayda var.
Daha önce açtığımız kanallar sayesinde ayna ile reçine arasında hava kabarcıkları olmayacak ve böylece ayna ile reçine arasında temas etmeyen çukur yüzeyler bulunmayacak.
|
|
076190 viewsOptik reçine iyice soğuyup katılaştıktan sonra aynayı yatay bir şekilde çekerek üzerinden alabiliriz.
Baskı sonuncunda optik reçine aletin kenarlarından taşacak ve kanallar kapanacaktır.
Bundan sonra optik reçinenin üzerine dokunmamak gerekir. Parmağımızın sıcaklığı bile yüzeyde mikro çökmeye neden olabilir ve aynanın yüzeyi her noktada temas etmeyebilir.
|
|
075186 viewsAletin kenarlarından taşan optik reçineyi maket bıçağı yardımı ile temizlemek gerekir. Bu işlemi yaparken reçine parçalarının etrafa yayılmaması için özen göstermek gerekir. Ellere yapışan reçine parçaları bir süre sonra çıkabiliyor ancak kumaşa veya döşemelere yapışan reçinenin çıkma olasılığı çok düşük.
|
|
074186 viewsAletin kenarlarındaki taşmış reçine parçaları maket bıçağı ile temizlendi.
|
|
073184 viewsKenarlardan taşan optik reçine temizlendikten sonra kanalları da maket bıçağı ile açmak gerekiyor.
Bu işlem zor gibi görülse de bir kaç denemeden sonra kolay olduğu anlaşılıyor.
|
|
072179 viewsBu işlemi yaparken maket bıçağının keskin ve soğuk olmasında büyük fayda var. Özellikle yaz aylarında el sıcaklığı ile ısınan bıçağın ucu reçineye yapışıyor ve kesme işlemi zorlaşıyor.
Bunun için içinde buzlu su olan bir bardağın içine maket bıçağını daldırıp sık sık soğutmak çok işe yarıyor.
|
|
071186 viewsSeryum oksit arada rahatça dolaşabilmesi için bu kanallar açılıyor.
Karelerin büyük olması hem daha kolay yapılabilmesi, hem de yüzey alanın daha fazla olması bakımından tercih ediliyor.
Karelerin özellikle simetrik olmaması gerekiyor. Merkezin tam ortasında olan bir kare, biçimlendirme sırasında yüzey hatalarına neden olabiliyor.
|
|
070184 viewsKenarları düzeltilen, kanalları açılan bu alete " Cilalama Lap' ı " diyoruz.
Reçine parçaları fırça ile güzelce temizlendi ve cilalama lapımız oluştu.
|
|
069191 viewsCilalama lapımızın karelerinin üzerine seryum oksitin ayna yüzeyinde rahat bir şekilde dolaşması için, maket bıçağının uç kısmı ile küçük çizikler açıyoruz.
Artık lapımız aynayı cilalamaya hazır.
|
|
068191 viewsCilalama ve biçimlendirme süreci daha uzun bir süreç.
Genelde ayna çapının santim başına 1 saat cilalanması gerekiyor.
Örneğin, 15 cm çapındaki bu aynayı 15 saat cilalamak gerekiyor.
|
|
067184 viewsSeryum oksit - su karışımı ile merkez üstü merkez ve yine % 40 - % 50 her iki tarafa taşırarak, ileri geri hareketler ile ve 10 - 15 hareket sonunda yaklaşık 30 derece çevirerek cilalama işlemi devam ediyor.
Bir saat ayna üstte, yarım saat ayna altta olmak üzere cilalama işlemi yaklaşık olarak 15 saat kadar sürebilir.
Cilalama yapılmadığı zamanlarda Ayna ile cilalama lapının arasına seryum oksit- su karışımını sürüp, su dolu bir kabın içinde bekletilebilir. Özellikle sıcak havalarda lap daha kolay erir ve uzun süre çalışılmazsa aynaya yapışabilir veya yüzeyi bozulabilir.
Eğer lap ile ayna birbirine yapışırsa sert cisimler ile zorlamamak gerekir. Bu zorlama sırasında ayna veya alet kırılabilir.
Böyle bir durumda lap ile aynayı derin dondurucuya atıp bir kaç saat sonra çıkartmak gerekiyor. Ayna ve lap farklı derecelerde genleşeceği için reçine ayna yüzeyinden kolayca ayrılacaktır.
Tabi ki bu sırada lap bozulacak, reçine aletin üzerinden sökülecek. Bu reçine parçalarını tekrar cezve içinde eritip, yeniden lap yapımına başlamak gerekir.
|
|
066201 viewsAynanın yeterince cilalanıp cilalanmadığını anlamak için kırmızı lazer ile test yapılabilir.
Aynanın yüzeyine 45 derece açı ile tutulan bir lazer ışığı ile yüzeydeki parlak veya parlak olmayan bölgeler kontrol edilir.
|
|
065194 viewsEğer ayna yeterince cilalanmış ise lazer ışığı neredeyse hiç yansımaz.
|
|
064196 viewsEğer cila yetersiz ise yüzeyden daha çok ışık yansır.
Genelde aynanın ortası daha çabuk, kenarlar daha sonra cilalanır. Bu yüzden aynanın her tarafını bu şekilde test etmekte fayda vardır.
|
|
063200 viewsAyna yeterince cilalandıktan sonra biçimlendirme aşamasına geçiyoruz.
Aynanın yüzeyini test etmemiz için test düzeneğine ihtiyacımız var.
Bunun için basit bir düzenek yapılabilir.
Bunun için asetat üzerine basılmış ve 1 mm de 4 tane çizgi olan ronchi ızgarası, led lamba pil ve bunları üzerinde barındıran ahşap veya plastik malzeme.
|
|
062196 viewsLed lamba ızgaranın arkasında olacak şekilde yerleştirilmiş olmalı ve aynaya çarpıp geri yansıyan led ışıkları tekrar ızgaradan geçip gözümüze ulaşmalı.
|
|
061197 viewsBu şekilde bir basit bir düzenek yapılabilir.
|
|
060194 viewsAynayı 90 derece dik durumda tutacak ve düşmesine engel olacak bir aparata da ihtiyaç vardır.
Test aleti aynadan odağın iki katı mesafede olmalıdır.
Buna eğrilik yarıçapı " RoC " ( Radius of Curve ) denir.
|
|
059190 viewsO mesafede ronchi görüntüsünü yakalamak zordur, ilk önce aynaya yakın led ışığını görüp, test aletinin ızgarasından bakarak yavaş yavaş geriye doğru gitmek gerekir. Tam RoC noktasında aynada görülen ışık büyüyecek ve ayna yüzeyinin tamamını kaplayacaktır. İşte tam bu noktada ronchi testi yapılır.
|
|
058189 viewsRonchi testi yaparken ayna yüzeyinde nasıl çizgiler görmemiz gerekir?
Bunun için " RonchiZ " isimli bir programa ihtiyaç vardır.
Ücretsiz olan bu programı internette bulabilirsiniz. Ya da bana mail adresim ile ulaşırsanız, sizin mail adresinize gönderebilirim.
Mail adresim: ugurikizler@gmail.com
|
|
057183 viewsProgramı açtıktan sonra sol üst köşede girilmesi gereken değerler var.
D (mm) bölümüne aynanın çapı,
R (mm) bölümüne RoC (eğrilik yarıçapı ) mesafesi,
Conic bölümü -1 ( Parabol ) olmalı,
Line (mm) ronchi ızgarasında 1mm de çizgi sayısı
|
|
056188 viewsDeğerler girildikten sonra " Zero " tuşuna basarak olması gereken ronchi bantlarını görebiliriz. Zero tuşunun solundaki ayar ile RoC içinde ve RoC dışında bantların nasıl olacağını görebiliriz.
" Brighten " tuşuna her bastığımızda görüntüyü aydınlatabiliriz.
|
|
055185 viewsRonchi ızgarasından baktığımızda RoC içinde ve RoC dışında programdakine benzer görüntüler görebiliyorsak aynamız parabol olmuş ve yapımı bitmiş demektir.
|
|
054190 viewsBiçimlendirmesi bitmiş bir aynanın RoC içindeki görüntüsü.
|
|
053178 viewsBiçimlendirmesi bitmiş bir aynanın RoC yakınlarındaki görüntüsü.
|
|
052183 viewsBiçimlendirmesi bitmiş bir aynanın RoC dışındaki görüntüsü.
|
|
051162 viewsElbette yüzey hataları olacaktır. Bu hatalar çeşitli çalışma hareketleri ile düzeltilebilir.
Genellikle ayna yüzeyi hakkında yorum yapabilmek için ronci testi sırasında RoC içinde 6 çizgi görüldüğünde bu fotoğraflanırsa hatanın ne olduğu söylenebilir ve buna göre çalışma şekli belirlenir.
|
|
050164 viewsElbette yüzey hataları olacaktır. Bu hatalar çeşitli çalışma hareketleri ile düzeltilebilir.
Genellikle ayna yüzeyi hakkında yorum yapabilmek için ronci testi sırasında RoC içinde 6 çizgi görüldüğünde bu fotoğraflanırsa hatanın ne olduğu söylenebilir ve buna göre çalışma şekli belirlenir.
|
|
049185 viewsElbette yüzey hataları olacaktır. Bu hatalar çeşitli çalışma hareketleri ile düzeltilebilir.
Genellikle ayna yüzeyi hakkında yorum yapabilmek için ronci testi sırasında RoC içinde 6 çizgi görüldüğünde bu fotoğraflanırsa hatanın ne olduğu söylenebilir ve buna göre çalışma şekli belirlenir.
|
|
048185 viewsAyna yüzeyini düzeltmek için yapılacak hareketler.
Biçimlendirme sırasında ayna ve aletin tam ortasına koyulacak bir işaret çok yardımcı olacaktır.
Burada bazı çalışma terimlerin açıklamaları şöyledir:
MoT = Ayna Üstte
ToT = Alet Üstte
CoC = Merkez üstü merkez
|
|
047163 viewsAyna yüzeyini düzeltmek için yapılacak hareketler.
Biçimlendirme sırasında ayna ve aletin tam ortasına koyulacak bir işaret çok yardımcı olacaktır.
Burada bazı terimlerin açıklamaları şöyledir:
MoT = Ayna Üstte
ToT = Alet Üstte
CoC = Merkez üstü merkez
|
|
046183 viewsAyna yüzeyini düzeltmek için yapılacak hareketler.
Biçimlendirme sırasında ayna ve aletin tam ortasına koyulacak bir işaret çok yardımcı olacaktır.
Burada bazı terimlerin açıklamaları şöyledir:
MoT = Ayna Üstte
ToT = Alet Üstte
CoC = Merkez üstü merkez
|
|
045162 viewsAyna yüzeyini düzeltmek için yapılacak hareketler.
Biçimlendirme sırasında ayna ve aletin tam ortasına koyulacak bir işaret çok yardımcı olacaktır.
Burada bazı terimlerin açıklamaları şöyledir:
MoT = Ayna Üstte
ToT = Alet Üstte
CoC = Merkez üstü merkez
|
|
044187 viewsAyna yüzeyini düzeltmek için yapılacak hareketler.
Biçimlendirme sırasında ayna ve aletin tam ortasına koyulacak bir işaret çok yardımcı olacaktır.
Burada bazı terimlerin açıklamaları şöyledir:
MoT = Ayna Üstte
ToT = Alet Üstte
CoC = Merkez üstü merkez
|
|
043199 viewsTesti yapılarak biçimlendirmesi bitmiş ayna alüminyum kaplanmaya hazır.
|
|
|
|
|
|
